By O glutenie w ostatnich latach mówi się bardzo wiele, a temat diety bezglutenowej, która zyskuje coraz więcej „wyznawców” budzi wiele kontrowersji. Stosowanie diety bezglutenowej deklarują między innymi Ania i Robert Lewandowscy, a także wiele innych sportowców i celebrytów. Wielu lekarzy mówi, że jeżeli ktoś nie cierpi na celiakię lub nie ma stwierdzonego uczulenia na gluten to nie powinien rezygnować z glutenu w diecie. Ale czym w ogóle jest celiakia, czym różni się od alergii na gluten, jakie są jej objawy i sposoby leczenia? Wyjaśniamy.
Spis treści
Czym jest celiakia?
Celiakia należy do najpopularniejszych nietolerancji pokarmowych na świecie i dotyka w zależności od krajów ok. 0,2-5,6% populacji. Ze względu na coraz popularniejsze atypowe i nieme postaci choroby, można założyć, że dane te są jednak mocno niedoszacowane. Lekarze występowanie celiakii porównują do góry lodowej, z której tylko wierzchołek zostaje prawidłowo rozpoznany i w stosunku do którego zostaje wdrażane leczenie. Pozostała część góry ukryta jest pod wodą. Badacze przeprowadzili nawet badanie pod kątem celiakii wśród 17 200 uczniów szkoły podstawowej, z którego wynikało, że spora grupa otrzymała w badaniu wynik pozytywny, chociaż ani sami uczniowie, ani ich rodzice o tym nie wiedzieli.
Na celiakię zdecydowanie częściej cierpią kobiety (stosunek do mężczyzn wynosi 2-3:1). Chorobę wywołuje czynnik zewnętrzny jakim jest gluten, czyli białko roślinne, które występuje w zbożu (pszenicy, życie i jęczmieniu). I choć znany jest czynnik wywołujący chorobę to nie są znane przyczyny jej występowania i rozwoju. Podkreśla się rolę układu immunologicznego, genetyki, czynników środowiskowych, a także zmian w strukturze glutenu wynikającego z modyfikacji genetycznych. Badania wskazują, że kobiety chorujące na choroby tarczycy takie jak Hashimoto częściej rodzą dzieci cierpiące na celiakię (w powstawaniu Hashimoto i celiakii bierze udział ten sam gen). Co więcej choroba występuje u 75-80% bliźniąt jednojajowych i u 10% bliźniąt dwujajowych.
W momencie spożycia glutenu przez osobę cierpiącą na celiakię dochodzi do stanu zapalnego jelita i w rezultacie do zanikania kosmków jelitowych i niedożywienia czy przewlekłej biegunki.
Celiakia – badania
Prawidłowe zdiagnozowanie celiakii wymaga przeprowadzenie specjalistycznych i niestety kosztownych badań. Wielu pacjentów rezygnuje z nich i bez ostatecznej diagnozy decyduje się wyeliminowanie glutenu ze swojej diety, co jest kolejnym potwierdzeniem, że liczba cierpiących na celiakię jest znacznie zaniżona.
W diagnozie celiakii wykorzystuje się 2 rodzaje badań. Pierwszym z nich są testy serologiczne, które obejmują oznaczenie surowicy stężenia przeciwciał przeciw tkankowej transglutaminazie typu 2, przeciw endomysium. Drugim rodzajem badań jest pobranie wycinka ze ściany jelita cienkiego i poddanie go ocenie pod kątem zmian histologicznych. Najpewniejszą diagnozę otrzymamy jednak po wykonaniu obu rodzajów badań.
Objawy celiakii
Celiakia daje wiele objawów, które mogą wskazywać na szereg innych chorób, alergii i niestrawności, dlatego ważne jest wykonanie niezbędnych badań i prawidłową diagnozę postawioną najszybciej jak to tylko możliwość. Do najczęstszych objawów choroby należą:
- anemia wynikająca z niedoboru żelaza
- niedożywienie
- utrata masy ciała
- nawracająca lub przewlekła biegunka lub zaparcia
- przewlekły ból brzucha, bule kurczowe i wzdęcia
- przewlekłe zmęczenie
- zahamowany wzrost
- nudności, wymioty
- nawracające aftowe zapalenie jamy ustnej
- nieprawidłowa biochemia wątroby
Leczenie celiakii i dieta bezglutenowa
Nie ma leków na celiakię. Jedynym skutecznym sposobem leczenia jest całkowite wyeliminowanie glutenu ze swojej diety i przejście na dietę bezglutenową. Im szybciej to zrobimy tym lepiej. Na całe szczęście branża spożywcza staje się coraz bardziej przyjazna bezglutenkom i oferuje naprawdę szereg produktów oznaczonych jako bezglutenowe, w tym w supermarketach bez problemu dostaniem pieczywo bezglutenowe czy bezglutenowy makaron. Ważne jest, żeby wybierać produkty z przekreślonym kłosem – oznaczeniem produktów całkowicie bezpiecznych dla celiaków. Produkty bez specjalnego oznaczenia mimo iż nie zawierają pszenicy w swoim składzie, mogą być zanieczyszczone glutenem, np. płatki owsiane. Owies nie zawiera glutenu, jednak najczęściej kosi się go kombajnem, który wcześniej miał kontakt z glutenem, trafia do tego samego młyna itd.
Warto więc wybierać produkty certyfikowane i oznaczane jako bezglutenowe. Wśród bezglutenowych mąk wyróżnić można mąkę ryżową, kukurydzianą, gryczaną, jaglaną, kokosową i wiele innych. Produkty bezglutenowe znajdują się w supermarketach najczęściej w pobliżu produktów ekologicznych i zdrowej żywności.
